Αδυναμίες και δυνατότητες που αποκάλυψε ο Covid-19
Του Γιώργου Τσίπρα
Με το πρώτο κύμα πανδημίας θα έχουμε ξημερώσει σε έναν άλλο πλανήτη. Ο Covid-19, μια τάξη μεγέθους πιο θανατηφόρος από την κοινή γρίπη υπό την προϋπόθεση αντοχής των συστημάτων Υγείας, ήταν η θρυαλλίδα. Αιτία είναι ότι τα πάντα λειτουργούσαν στο κόκκινο:
● Η οικονομία της υπερχρέωσης, που αύξησε τον δανεισμό από τα 173 τρισ. δολάρια την επομένη της κατάρρευσης της Lehman Brothers στα 253 τρισ. σήμερα, αγγίζοντας το 322% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
● Οι διεθνείς σχέσεις, που, από τον Τραμπ μέχρι τον Τζόνσον και τον Όρμπαν, τραβούν ολοταχώς προς τη μονομερή προσέγγιση και τον απομονωτισμό, όταν σχεδόν τα πάντα απαιτούν όλο και πιο επιτακτικά συνεργασία και πολυμερή προσέγγιση.
● Η ευρωζώνη με το ακριβό νόμισμα, με εξαγωγικό μοντέλο ραμμένο στα μέτρα της Γερμανίας και χωρίς μηχανισμούς εξισορρόπησης.
● Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές, που αποξήραναν εθνικές οικονομίες, κρατικές πολιτικές και συστήματα Υγείας.
Λειτουργία στο κόκκινο σημαίνει ότι τα συστήματα κάθε είδους λειτουργούν χωρίς αντίβαρα και εφεδρείες, επομένως η ευστάθεια πάει περίπατο σε κάθε έκτακτο γεγονός – υπάρχουν θεωρητικά πολύ χειρότερες απειλές από τον Covid-19.
Ο ουτοπικός κόσμος
Μια μικρή διαταραχή ήταν αρκετή για να βγουν στην επιφάνεια δομικές αδυναμίες, αλλά και να αποκαλυφθούν δυνατότητες και η ανάγκη άλλης κοινωνικής οργάνωσης.
Τηλεργασία και τηλεκπαίδευση, απότομη αύξηση της παραγωγικότητας και παραγωγή της ίδιας αξίας με λιγότερο προσωπικό και υποχρεώσεις, μεγιστοποίηση της προσαρμοστικότητας, αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών και του σύγχρονου μορφωμένου ανθρώπου, εφευρετικότητα, λιγότερες ώρες και μέρες εργασίας την εβδομάδα χωρίς μείωση του διανεμόμενου πλούτου, ισόρροπη ελαστικοποίηση προς όφελος όχι μόνο της επιχείρησης αλλά και των αναγκών του εργαζόμενου, ανακάλυψη του χαμένου ελεύθερου χρόνου, συνεργασία και νέες μορφές κοινωνικότητας, εθελοντική προσφορά στο κοινωνικό σύνολο.
Σε Κίνα και Ν. Κορέα η πανδημία, παρότι ξέφυγε σε πρώτη φάση, νικήθηκε κοινωνικά και όχι βιολογικά, με τον συνδυασμό τεχνητής νοημοσύνης, διαχείρισης προσωπικών δεδομένων σε μαζική κλίμακα (big data), μέγιστης κινητοποίησης του κρατικού μηχανισμού, εμπιστοσύνης στις αρχές και αυτοπειθαρχίας.
Η υπερχρέωση, από προσωρινή καταφυγή ενός συστήματος σε δομικό αδιέξοδο εδώ και τριάντα χρόνια, έχει εξελιχθεί σε βραχνά της παραγωγικής οικονομίας και συστημικό μεγα-κίνδυνο. Η συμφωνημένη απαλλαγή από τον βραχνά με μια γενναία διεθνή ρύθμιση θα επανεκκινήσει την παγκόσμια οικονομία σε πιο υγιείς βάσεις για μια μακροπερίοδο. Η αυξανόμενη απαίτηση συνεργασίας για μια σειρά ζητήματα, από την οικονομία και την κλιματική αλλαγή μέχρι τη βιοποικιλότητα και την ασφάλεια, ωθεί σε πολυμερή σχήματα διεθνούς συνεννόησης.
Το Βερολίνο εγκατέλειψε σε μια μέρα θέσφατα ορθοδοξίας που υπερασπιζόταν διά ροπάλου επί δύο δεκαετίες. Τόσο ορθόδοξα ήταν... Αφορμή ο κορωνοϊός, αλλά η ουσία ήταν τα αδιέξοδα που αναπαρήγαγε η αρχιτεκτονική του ευρώ στις κοινωνίες και λοιπές εθνικές οικονομίες. Η οικονομική υποβάθμιση της Ευρώπης, πλην Γερμανίας και δορυφόρων, στο παγκόσμιο στερέωμα κατά τις πρόσφατες δεκαετίες είναι η απόδειξη.
Ο υπαρκτός κόσμος
Ενώ οι δημόσιες κρατικές υπηρεσίες ασχολούνται με την υγειονομική απειλή, οι υπόλοιπες, κρατικές και μη, ασχολούνται με την επόμενη μέρα.
Τα ανισόμετρα πλήγματα της οικονομικής ύφεσης στους ισχυρούς κρίκους του παγκόσμιου συστήματος θα αναδιατάξουν συσχετισμούς και θα οξύνουν αντιθέσεις. Η υποχώρηση της ηγεμονίας των ΗΠΑ επιταχύνεται. Η γεωπολιτική και κοινωνική αστάθεια και αναταραχή που γεννά ο Covid-19 θα ενισχύσει, αντί της σύνεσης, τη σκλήρυνση στις διεθνείς σχέσεις και, αντί της δημοκρατίας, τον αυταρχισμό στην εσωτερική διαχείριση.
Την επομένη της πανδημίας θα ενισχυθεί η τάση Τραμπ (με ή χωρίς τον Ντόναλντ) να ξεφορτωθούν οι ΗΠΑ μέρος της κρίσης τους στη σύμμαχο Ευρώπη, θα ενταθούν οι εσωτερικές έριδες στην Ε.Ε. με το ίδιο αντικείμενο (ποιος θα ενισχυθεί εις βάρος ποιου) και εσωτερικά στις εθνικές οικονομίες θα τεθεί το ίδιο πρόβλημα: Ποιος θα πληρώσει τις νέες διεθνείς ρυθμίσεις; Οι κεντρόφυγες τάσεις στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα θα ενισχυθούν. Το ερώτημα δεν είναι ποιο το νέο σημείο διεθνούς ισορροπίας, αλλά αν θα υπάρξει τέτοιο χωρίς να προηγηθούν μεγάλες συγκρούσεις γεωπολιτικού και κοινωνικού χαρακτήρα.
Οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης γεννούν πειρασμούς αξιοποίησης της νέας εμπειρίας προς όφελος των λίγων τόσο σε επίπεδο κρατικής διαχείρισης όσο και από τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους που καθορίζουν σημεία κοινωνικής ισορροπίας. Οι εργασιακές σχέσεις είναι το κατεξοχήν πεδίο όπου θα δούμε απόπειρες σαρωτικών αλλαγών χωρίς προηγούμενο σε διεθνές επίπεδο. Η όρεξη έχει ανοίξει.
Αντί για περισσότερο εξανθρωπισμό κοινωνικών σχέσεων και δημόσιων υποδομών κοινωνικής προστασίας που απαιτούν οι εξελίξεις, μακριά από τον νεοφιλελεύθερο εξυπνακισμό που κυριαρχούσε, ενισχύονται ήδη συστημικές τάσεις για το αντίθετο. Η δυνατότητα πληρωμής μισού μισθού για μισή εργασία από την ΠΝΠ Βρούτση, μοναδική στην Ε.Ε. πατέντα αντιμετώπισης της πανδημίας, θα έχει συνέχεια ως φιλοσοφία και μετά την πανδημία. Η προοπτική νέων μνημονίων είναι ήδη εδώ.
Ο βλαμένος κόσμος
Φανταστείτε να είχαμε τώρα τον Πολάκη! Αυτό είναι το μότο ΜΜΕ, συμπολιτευόμενων στη μόνη ευρωπαϊκή κυβέρνηση που έχει εξαφανίσει τον δικό της υπουργό Υγείας εν μέσω κορωνοϊού, και ο νοών νοείτω...
Η παραγωγή βλακείας και μίσους ήταν το ατού της αντι-Τσίπρα μηχανής που λειτούργησε άψογα τέσσερα χρόνια. Από την «προδοσία» της Συμφωνίας των Πρεσπών – υπεγράφη την περασμένη εβδομάδα η ένταξη της Β. Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ μετά πανηγυρισμών από τον Δένδια – μέχρι τις «εγκληματικές ευθύνες» του ΣΥΡΙΖΑ για το Μάτι – ο τότε αρχηγός της αστυνομίας είναι σήμερα γενικός γραμματέας – και μέχρι τη διαρκή καταστροφολογία για την οικονομία και το «τέταρτο μνημόνιο», που αίφνης εξαφανίστηκαν μετά την 7η Ιουλίου.
Συμβάλλουν στη βλακεία και θεσμικοί παράγοντες, όπως η εκτίμηση Στουρνάρα για μηδενική ανάπτυξη φέτος, μια μόλις μέρα αφού η Λαγκάρντ της ΕΚΤ προέβλεψε 5% ύφεση για την ευρωζώνη.
Ο δε κυβερνητικός μύθος των ημερών είναι ότι τα θύματα στην Ελλάδα ακολουθούν χαμηλή πορεία επειδή τάχα πήραμε μέτρα νωρίτερα. Η αλήθεια είναι πήραμε μέτρα μαζί με όλη την Ευρώπη, την εβδομάδα 10-16 Μαρτίου, μετά το σοκ της Ιταλίας. Ωστόσο αυτό που ήταν έγκαιρο εδώ, δεν ήταν έγκαιρο στη δυτική Ευρώπη όπου η διασπορά ήταν ήδη μεγάλη, σε αντίθεση όχι μόνο με την Ελλάδα, όπως θέλει ο μύθος, αλλά με όλα τα Βαλκάνια και την ανατολική Ευρώπη, όπου επίσης η πορεία είναι χαμηλή.
Η βλακεία, όντας ανίκητη, επιτρέπει τη διατήρηση στην εξουσία, αλλά δεν προσφέρει κάτι στα προβλήματα ουσίας της κοινωνίας. Τι πρωτοβουλίες θα πάρει η ηγεσία της χώρας για το σύστημα Υγείας, για την ανεργία που ήδη εκτοξεύεται, για την απειλούμενη καταστροφή της οικονομίας, για τις βέβαιες νέες συγκρούσεις στην Ευρώπη, για τα ελληνοτουρκικά που επιδεινώνονται, για το προσφυγικό, όπου τα έκανε μπάχαλο, και άλλα πολλά;
Αυτά δεν εμπίπτουν στα ενδιαφέροντα των παραγωγών βλακείας, που υπηρετούν τυφλά επιχειρηματικά συμφέροντα, χύνουν δηλητήριο μίσους για όσους απειλούν την μπίζνα και ευλογούν την τύχη (τους) να έχουμε ετούτη τη δύσκολη ώρα για πρωθυπουργό τον ικανότατο κύριο Μητσοτάκη και την παρέα των αρίστων...
* Ο Γιώργος Τσίπρας είναι βουλευτής και αναπληρωτής τομεάρχης Οικονομίας του ΣΥΡΙΖΑ
topontiki.gr
